در شرایطی که میلیون‌ها نفر از وب2، به‌عنوان نسخه فعلی اینترنت استفاده می‌کنند، این نسخه عاری از ایراد نیست. مشکلات مربوط به مالکیت داده، سانسور و امنیت کماکان آفت اینترنت هستند و همین موجب مفهوم‌سازی نسخه‌ای جدید و بهبودیافته به نام وب3 شده است. این اینترنت آینده قصد استفاده از فناوری‌هایی، ازجمله بلاکچین، هوش مصنوعی (AI) و واقعیت افزوده (AR) را دارد. درواقع، وب3 ایده‌آل باید از مزیت‌هایی همچون مالکیت و محرمانه بودن داده برخوردار باشد. وب3 به‌عنوان نسخه بهبودیافته وب2 تبلیغ می‌شود اما تعریف آن دقیقاً چیست و آیا بهتر از وب2 است؟
مقدمه
شبکه جهانی وب و به زبان ساده‌تر اینترنت یا وب، از زمانی که برای نخستین بار در قالب وب1 به جهان عرضه شد دچار تغییرات عمده شده است. به‌موازات پیشرفت فناوری و تکامل تقاضاها، جای تعجب نیست که وب بر این اساس متحول شده است.
وب1 مصرف محتوا و تعامل ساده را مقدور می‌ساخت. وب2، که تا حدی به دلیل انفجار گوشی‌های هوشمند و دسترسی به اینترنت موبایل شکل گرفت، کاربران را قادر به مصرف و تولید محتوای خودشان کرد. حالا، مفهوم جدید وب آینده که به وب3 مشهور است ظهور کرده است. انتظار می‌رود جدیدترین نسخه از اینترنت کاربران را قادر سازد تا نه‌تنها به مصرف و تولید محتوا و داده بپردازند بلکه مالک آن نیز باشند.
خلاصه‌ای از تاریخچه وب
درحالی‌که وب طی سال‌ها تغییرات بی‌شماری را شاهد بوده است، می‌توان دو فاز عمده آن را به‌عنوان وب1 و وب2 طبقه‌بندی کرد.
وب1
وب1، که همچنین با نام وب1.0 نیز معروف است اینترنت اصلی به شمار می‌آید. این وب از صفحات HTML ایستا (زبان قالب‌بندی وب در آن زمان) تشکیل‌شده بود که اطلاعات را به‌صورت آنلاین نمایش می‌داد. وب1 بر مبنای زیرساخت کاملاً غیرمتمرکز اجرا می‌شد، به همین دلیل هرکسی می‌توانست میزبان سرور باشد، اپلیکیشن بسازد و اقدام به انتشار اطلاعات در اینترنت نماید، آن‌هم بدون آنکه دروازه‌بانان اقدام به سانسور این اطلاعات کنند. کاربران وب1 می‌توانستند مرورگرهای وب در اینترنت جستجو کنند.
ایرادات وب1
متأسفانه، هیچ راهی برای تغییر اطلاعات توسط افراد وجود نداشت و فرصت برای تعامل با دیگران محدود بود. کاربران تنها قادر به برقراری ارتباط از طریق پیام‌رسان‌های چت ساده و انجمن‌ها بودند. بدین ترتیب، کاربران عمدتاً به‌عنوان ناظر و نه مشارکت‌کننده با وب1 تعامل داشتند.
وب2
برخلاف وب1، نسخه جاری اینترنت متمرکز است و روی تولید محتوا تمرکز دارد. همچنین تا حد زیادی در انحصار شرکت‌های فناوری بزرگ و موفق است.
در اواخر دهه 1990، پایگاه‌های داده، پردازش‌های سمت سرور، قالب‌ها و شبکه‌های اجتماعی، درمجموع اینترنتی تعاملی‌تر با عنوان وب2 یا وب2.0 را تشکیل دادند، نسخه‌ای جدید از اینترنت که زمین بازی برای تولید محتوا به شمار می‌آید. چه نویسنده، چه عکاس و چه اینفلوانسر مشتاق باشید، می‌توانید به‌راحتی محتوا تولید کنید و آثار خود را برای جهان وب2 به نمایش بگذارید.
عرضه‌کنندگان خدمات، مانند WordPress و Tumblr پلتفرم برای تولید محتوا در اختیار مردم قرار می‌دهند، درحالی‌که شرکت‌های شبکه‌های اجتماعی، مانند فیسبوک و توییتر امکان پیوند و برقراری ارتباط را به هر فردی در هر نقطه از جهان می‌دهند. علاوه‌براین، دسترسی به اینترنت موبایل و تعمیم گوشی‌های هوشمند هر شخصی را به‌آسانی قادر به مصرف محتوا می‌کند.
شرکت‌های وب2محور از مزایای این انقلاب اینترنتی بهره‌مندِ شده‌اند. شرکت‌ها علاوه بر بهره از مزایای آن، همچنین پایگاه داده بزرگی از کاربران ساخته‌اند. شرکت‌های بزرگ‌تر، مثل گوگل و فیسبوک اقدام به خرید شرکت‌های کوچک‌تر کرده‌اند و شبکه جهانی مرکزی از کاربران و داده‌هایشان را جمع‌آوری کرده‌اند.
ایرادات وب2
از زمان ظهور وب2، شرکت‌های بزرگ اینترنتی دریافته‌اند که می‌توانند از داده‌های کاربر برای حفظ آنها در اکوسیستم‌هایشان استفاده کنند. با تولید تبلیغات هدفمند برای مصرف‌کنندگان یا جلوگیری از برقراری ارتباط میان پلتفرم‌های مختلف، کاربران اغلب به ادامه استفاده از خدمات این شرکت‌ها گرایش پیدا می‌کنند.
در سال‌های اخیر، مسائل اخلاقی مانند سانسور، ردیابی داده و مالکیت داده توجه بسیاری از کاربران اینترنت را به خود جلب کرده است. ازقضا، به نظر می‌رسد که داده کاربر در وب2، به‌جای اینکه متعلق به خود کاربران باشد به شرکت‌ها تعلق دارد. ما شاهد مواردی از کنترل ناعادلانه داده‌ها بوده‌ایم، که در آن حساب کاربری کاربران پس از نقض غیرآگاهانه دستورالعمل‌های جامعه داخلی پلتفرم مسدود شده بود. در دهه 2010، خبر ناکامی فیسبوک در محافظت از داده‌های کاربرانش، باعث برانگیخته شدن خشم جهانی نسبت به جمع‌آوری داده‌های شخصی، بدون کسب اجازه از کاربران شد.
برای حل‌وفصل این مشکلات، برخی راهکاری را پیشنهاد کرده‌اند که این راهکار ترکیبی از مزایای وب1 و وب2 است: تمرکززدایی و مشارکت کاربر. درحالی‌که این راهکار چندان ملموس نیست، اما مفهوم اصلی این نسخه از اینترنت که با نام وب3 شناخته‌شده، تا حد زیادی مشخص است.
دیدگاهتان را بنویسید