مثلث تریلما، معضل سه‌گانه بلاکچین یا سه عامل ناسازگار بلاکچین (Scalability Trilemma) به چالش دستیابی به تعادلی بین سه ویژگی مطلوب فناوری بلاکچین می‌گویند که عبارتند از:
- مقیاس‌پذیری: این شاخص عبارت است از توانایی شبکه بلاکچین برای مدیریت کردن کارآمد و سریع تراکنش‌های بسیار. مقیاس‌پذیری زیاد برای پذیرش و استفاده گسترده از فناوری بلاکچین جهت کاربردهای مختلف بسیار مهم است. اما دستیابی به میزان مطلوب آن غالباً مستلزم صرف نظر کردن برخی امکانات امنیتی و عدم تمرکز است.
- امنیت: امنیت جنبه اساسی فناوری بلاکچین است که محافظت از شبکه در برابر تهدیدات مختلف از جمله هزینه مضاعف، هک و کلاهبرداری را در بر می‌گیرد. یک بلاکچین ایمن برای حصول اطمینان از یکپارچگی و تغییرناپذیری داده‌ها به مکانیزم اجماع قوی و الگوریتم‌های رمزنگاری احتیاج دارد. اما افزایش امنیت عمدتاً می‌تواند به قیمت کاهش مقیاس‌پذیری و تمرکززدایی تمام شود.
- عدم تمرکز: تمرکززدایی از اصول فناوری بلاکچین است که هدفش توزیع قدرت و کنترل در کل شبکه شرکت‌کنندگان است و در واقع، نیاز به مرجعی متمرکز را از بین می‌برد. عدم تمرکز، شفافیت، مقاومت در برابر سانسور و انعطاف‌پذیری در برابر حملات را آسان‌تر می‌کند. با وجود این، حفظ کردن تمرکززدایی زیاد می‌تواند مانع مقیاس‌پذیری شود و دستیابی به اجماع به‌هنگام را با چالش‌هایی مواجه کند.
چه توازنی برای سه‌گانه ناسازگار بلاکچین قابل پذیرش است؟
مثلث تریلما نشان می‌دهد که دستیابی همزمان به مقیاس‌پذیری، امنیت و عدم تمرکز زیاد در یک سیستم بلاکچین دشوار است. چرا که بهبودی یک جنبه غالباً در جهت عکس دو جنبه دیگر است. مثلاً افزایش مقیاس‌پذیری ممکن است مستلزم از بین بردن مقداری عدم تمرکز یا امنیت باشد. در نتیجه، اولویت‌های پروژه‌های بلاکچین باید به دقت تعیین و ترجیحات طراحی، متناسب با موارد استفاده و اهداف خاص تنظیم شوند. برخی پروژه‌ها ممکن است مقیاس‌پذیری را برای تسهیل توان عملیاتی بهتر در اولویت قرار دهند؛ از طرفی برای برخی دیگر ممکن است تمرکززدایی و امنیت در اولویت باشند، حتی اگر به قیمت از بین بردن بخشی از مقیاس‌پذیری باشد.
منظور از راهکارهای لایه‌ای در پرداختن به معضل سه‌گانه بلاکچین چیست؟
با جداسازی عملکردها یا جنبه‌های مختلف بلاکچین به لایه‌هایی مجزا، بهینه‌سازی هر لایه برای نیازهای خاص ممکن می‌شود. مثلاً لایه نخست می‌تواند تمرکززدایی و امنیت را در اولویت قرار دهد، در حالی‌که راهکارهای لایه دو می‌توانند بر مقیاس‌پذیری تمرکز کنند. البته پژوهشگران و توسعه‌دهندگان به بررسی کردن راهکارهای نوآورانه و الگوریتم‌های اجماع برای پرداختن به سه‌گانه بلاکچین و یافتن تعادلی بهتر بین مقیاس‌پذیری، امنیت و عدم تمرکز در سیستم‌های بلاکچین ادامه می‌دهند.
دیدگاهتان را بنویسید